خم ها همه در جوش و خروشند ز مستی

  وان می که در آنجاست حقیقت نه مجاز است

حضرت مولانا می‌گوید؛ حقیقت تو در تو است و چون حقیقت را ندیدند ره افسانه زدند، حقیقت نه رنگ است، نه بو، نه در اختیار دانشمندان علم تجربی و نه فلاسفه است.

حقیقت غیر از شریعت و غیر از طریقت ذکر است.

بل حقیقت در حقیقت غرقه شد

زین سبب هفتاد بل صد فرقه شد

سرچشمه حقیقت در درون انسان و آدمی در جست‌وجوی حقیقت نباید غیر از خود جای دیگر جست‌وجو کند.

حقیقت قبل از ورود انسان به جهان خاکی در نهاد او گذاشته شد ولی با هبوط او از عالم بالا به عالم مادی بر دیده حقیقت بینش، گرد فراموشی نشست و جدایی بین او نیفتاده است.

رها شدن انسان از روی اختیار به معنای دوری از ضد ارزش‌ها و آراستن خود به ارزش‌ها مولودی به نام کشف حقیقت در پی دارد و چه مبارک مولودی است.

حقیقت سرچشمه همه علوم است و اگر خداوند پیام‌آورانش را نمی‌فرستاد، بشر  به هیچ علمی دست نمی‌یافت. تحول درونی ملاک کشف حقیقت است.

بر اساس این ملاک هر کس به‌اندازه تحول درونی‌اش به درجه کشف حقیقت رسیده.